SPORDA OMUZ YARALANMALARI

Önce omzumuzu tanıyalım;

 

Omuz eklemimiz top-soket dediğimiz bir yuvarlak baş ve ona uygun şekilde bir kaviteden oluşur. Bu da omzumuzun 3 yönlü hareketine izin verir. Bunlar :

• Kolumuzu yukarı- aşağı (fleksiyon-ekstansiyon)
• Horizontal düzlemde yana doğru açma (add-abd)
• İçe ve dışa çevirme (intrenal- eksternal rotasyon)

Omuz eklemi birçok yapıdan oluşur.Kaslar, ligamentler, sinir ve damar bağlantıları bunlar içinde en başta gelenlerdendir. Omuz eklemini stabil tutmak ve aynı zamanda hareketine izin vermek çok ince bir dengedir. Biz bu dengede büyük rolü olan kasları ele alacağız.

Rotator cuff

Bu kasların bazılarına rotator manşeti denir. Rotatör manşeti, humerus başının etrafında bir doku veya manşet dokusu oluşturmak için tendon olarak bir araya gelen dört kastan oluşur;

• İnfraspinatus
• Supraspinatus
• Subscapularis
• Teres minör

Rotator cuff yaralanmaları inflamatuar bir süreci de beraberinde getirir. Kaslarda oluşan kısmi veya tam yırtıklar sonucunda da  dayanılmaz bir ağrı açığa çıkar. Çoğu yaralanmada olduğu gibi ağrı ilk ortaya çıkan semptomdur.

Rotator manşet yırtığı, genellikle yıpranmaya başlar. Hasar  kötüleştikçe, tendon yırtılabilir. Rotator manşet tendonlarının bir veya daha fazlası yırtıldığında, tendon artık humerus kafasına tam olarak yapışmaz. Sporcu atmadaki çoğu yaralanma, supraspinatus tendonunda ortaya çıkar.

Teşhis

• Ağrı ilk semptomdur.
• X-ray
• Manyetik rezonans görüntüleme(MRI)
• Elektroenselegrafi
• Ultrasonografi

Teşhis çoğu zaman kolaylıkla konulmakta olup tedaviye en erken dönemde başlanmalıdır.

Tedavi

• Yırtığın durumuna göre tedavi şekillenir.
• Eğer yırtık kopma durumunda yada kopmuş ise cerrahiyle başlanır. Cerrahi doğal anotomik yapıyı bozduğundan dolayı çok önerilmez fakat etkili bir yöntemdir.

Diğer bir yöntem ise fizik tedavidir. Fizik tedavi ile cerrahi öncesi ve sonrası omzun olabildiğince anatomik pozisyona dönmesi hedeflenir ve genellikle semptomların giderilmesine öncelik verir.

• Ağrı → buz uygulaması yapılabilir (2 saatte bir 12 dk)

Elektroterapi  (birçok formu ağrı için kullanılabilir)

Ağrı kesici ilaçlar

• Şişlik → Bandajlama

Ödem masajı

Buz uygulaması

 

• İnflamasyon → Anti-inflamatuar ilaçlar
• Kas kuvvet kaybı → fizik tedavinin en faal olduğu durumdur. Hemen hemen her rotator cuff hastasında görülür. Kuvvetlendirme egzersizleri hastanın durumuna ve cerrahi olup olmadığına göre 1-6 hafta içinde başlatılmalıdır. Özellikle sporcular için kasın eski gücüne dönmesi hayati önem taşır.

 

SLAP Yaralanmaları

Bir SLAP yaralanmasında, labrumun üst (üstte) kısmı zarar görmüştür. Bu üst bölge aynı zamanda biceps tendonunun uzun başının labruma yapıştığı yerdir. Bir SLAP yırtığı, bu bağlantı noktasının önünde (ön) ve arkada (posterior) oluşur.

Tipik semptomlar bir yakalama veya kilitleme hissi ile belirli omuz hareketleri ve ağrıdır. Omuzun derinliklerinde ağrı veya belli kol pozisyonları da yaygındır

 

Slap lezyonunun 4 tipi bulunmaktadır.

Tip I de hafif bir bozulma ve tırtıklanma vardır. Tip II ve IV te biceps tendonu yapışma yerinden ayrılmıştır. Tip III te biceps tendonu sabit kalırken üst kıkırdak halka yırtılır.

Yırtık Mekanizması;

• Açık kol üzerine düşme
• Ağır cisim taşıma
• Köpek gezdirme sırasında büyük köpeklerin aniden tasmaya asılması

 

Genellikle hastalar tek bir travmadan bahsederler. Ağrı ozun ön kısmında lokalizedir. Sporcularda ise baş üzeri aktiviterde özellikle smaç, servis, vole atarken keskin bir ağrıdan söz edilir.

Tek bir travma olmadığı durumlarda tanı koymak oldukça zordur. Çünkü SLAP lezyonu omuzdaki diğer problemlerle birlikte de görülebilir. Bu durumda ayrıntılı testler gerekmektedir. Geçmeyen omuz ağrılarına artroskopilerle tanı koyulabilmektedir.

Tedavi

• FİZİK TEDAVİ

 Öncelikle denenmesi gereken yöntemdir. İlk olarak ağrının giderilmesi için çalışılır.

ↄ buz uygulaması 2 saatte bir 12 dakika uygulanabilir

ↄelektroterapi formları denenebilir

Daha sonra biseps kasının kuvvetlendirilmesi gerekmektedir. Çünkü SLAP lezyonu bisepsin uzun başının labruma yapıştığı yerde görülmektedir.

ↄ Biseps kuvvetlenirken baş üzeri aktivitelere yavaş yavaş geçilmelidir. Sporcular için ağırlıklarla çalışma bir dönem ertelenmeli bunun yerine bisepsin kontrolü ve aktif kontraksiyonu arttırılmalıdır. Bisepsin konsantrik olduğu kadar eksentrik de çalışılması büyük önem arz eder.

• CERRAHİ

Biseps uzun başının labruma yapıştığı yerden kopması veya ileri derece yırtık olması durumunda cerrahiye ihtiyaç duyulur. Ve bisepsin uzun başı bulunduğu yerden kesilerek daha aşağıya tespit edilir. Zor ve uyum süreci uzun bir cerrahi olduğundan güvenilir ellere teslim etmek gerekmektedir.

Cerrahi sonrası 2-4 hafta kol askısı kullanılır ve cerrahi sonrası mümkün olduğu en kısa zamanda  fizik tedaviye başlanır. Hastalar çoğu zaman kol askısı  nedeniyle hiç hareket ettirmemesi gerektiğini düşünür. Fakat bu yanlış bir düşüncedir. Sadece 2-4 hafta içinde 90 derece kol abdüksiyonu(kolu yana yukarı kaldırma) yapılmamalıdır. Fizyoterapist kademeli olarak pasiften başlayıp aktif kontraksiyonlara gelir.

 

4-12 hafta kuvvetlendirme ve rom kazanma sürecidir. Biseps kasının kuvveti bize yol göstericidir. Sporcular için baş üzeri atma- vurma gibi eylemler en son aşamadır. Spora dönüş yavaş yavaş olmalıdır. Bunun için en uygun zamanı sizinle birebir ilgilenen fizyoterapistiniz söyleyecektir.

Fzt. Hüsne ÇEVİK

Hareketle kalın…