Stres kırığı, bildiğimiz diğer kırıklar gibi kemiklerin birbirinden ayrılmasını ifade etmez. Stres bu arada aşırı yük anlamında kullanılmıştır. Yaptığımız aktivitelerde vücudumuza belirli oranlarda yük dağılımı gerçekleşmektedir.
Yere zıpladığımızda yere karşı bir kuvvet uygulamakla birlikte aynı oranda kuvvet yer tarafından vücudumuza iletilir. Buna da etki-tepki kanunu denir.

Bu kuvvetler ani ve aşırı olunca kemikte deformitelere sebep olacaktır. Kimi zaman gerçek bir kırık oluşacağı gibi kimi zaman da stres kırığı adı verilen kemikteki çatlaklara yol açabilir. Stres kırığının iyileşmesi normal kırıklardan uzun sürmekte olup hayatı olumsuz etkiler.

Stres kırığı tedavisinde ortopedisT, fizyoterapist, diyetisyen vb. sağlık çalışanlarından oluşan multidisipliner bir gruba ihtiyaç vardır.

Stres kırıklarının sebepleri

– Stres kırığı genellikle aşırı yüklenme altında gerçekleşir.
Özellikle yoğun egzersiz ve sporlarda meydana gelme olasılığı yüksektir. Sporcularda çok sık rastlanan bu duruma egzersiz öncesi yetersiz ısınma da neden olabilmektedir. Yetersiz ısınan kaslar ani bir yük karşısında kendisini yeterince uzatamayacak ve hem ağrılı spazmlara hem de kas içi basınca neden olacaktır. Bu da kemiğe düşen yük miktarını arttıracaktır.

– Yanlış ayakkabı seçimi
Özellikle spor yaparken spora uygun ayakkabı seçimi, sporcular için hayati önem taşımaktadır. Yaralanma riskinin olduğu branşlarda, yaptığı spora göre ayak bileğini sarması ve ayaklarını fazla sıkmaması gerekmektedir.

Ama aşırı yüklenme olmaksızın da stres kırığı meydana
gelebilmektedir.
– Menapoz sonrası  dönem dediğimiz kadınlarda genellikle 45-50 yaşlarından sonra görülen menopoz ve sonrası dönemlerde östrojen hormonu eksikliğine bağlı olarak kemik dansitesi(yoğunluğu) azalır. Buna bağlı olarak kemiklerimiz daha kırılgan bir yapıya sahip olur.

– Kalıtsal (kemik yoğunluğunun az olduğu hastalıklar)
– Osteoporoz

– Ağır işlerde çalışan ve sıklıkla yük taşıyan kişilerin doğru
taşıma tekniklerini bilmemesi

Stres kırığının görüldüğü yerler

– Ayak tarak kemiklerinden özellikle 2. ve 3.
– Alt bacak kemikleri (tibia ve fibula)
– Elde parmaklar ve el tarağı kemikleri
– Ön kol kemikleri
– Köprücük kemiği (clavikula)
– Osteoporozlu hastalarda omurga (vertebra)
– Pelvis

Stres kırığı belirti, tanı ve tedavisi

Stres kırıklarının ilk belirtileri burkulmayla benzerdir. Hatta bazen burkulma sonrası bile gerçekleşebilir.
– Ağrı çoğu zaman ilk belirtidir.
– Dokunmada hassasiyet
– Aktivite sırasında artan dinlenmeyle azalan ağrı. Kırığın seviyesi ilerledikçe dinlenirken bile ağrı gerçekleşebilir.
– Şişlikler eşlik edebilir.
– Morluklar

Tanı

– Röntgende her zaman görülmeyebilir. Bu yüzden özellikle erken tanı için MR çekilmesi daha sağlıklı olacaktır.
– Kemik taraması ve kemik yoğunluğu ölçümleri

Tedavisi

– İstirahat edilmeli ve kırığa sebep olan hareketlerden ilk 3 hafta kaçınmalı. Bir fizyoterapist olarak hiçbir zaman hareketin durdurulması taraftarı değilimdir. Yanlış ve
aşırı yorucu hareketlerden uzak durmak daha doğru olur.

– Gerekiyorsa ortezleme veya alçılama işlemi kullanılabilir.
– Buz uygulaması ağrının kontrolü için yapılabilir.
– Doğru ayakkabı seçimi bu dönemde de önemlidir. Eğer ayak tarak kemiklerinde kırık varsa ayağı sıkmayan ve sert olmayan ayakkabı seçilmelidir.
– Ödem kontrolü için ayak seviyesinin kalp hizasından yukarıda olması gerekmektedir. Aynı zamanda lenf ödem masajı yapılmalıdır.
– Hastaya göre değişmekle birlikte 3-6 hafta arasında hafif olarak yüklenmeler başlamalıdır.
– Spora dönüş kademeli olmalıdır. Bu dönemde kemik yoğunluğunu arttıracak egzersizler çok önemlidir.

Hareketle kalın…
Hüsne Çevik
Fizyoterapist